vilom shabd in hindi

विलोम शब्द की परिभाषा, नियम और उदाहरण | 1000 Opposite Words Hindi | Vilom Shabd in Hindi

विलोम शब्द क्या होते हैं? Opposite Words in हिंदी 

Vilom Shabd in Hindi: हर शब्द का एक निश्चित अर्थ या मतलब होता है. उस अर्थ का विपरीत या उलटा अर्थ देने वाले शब्दों को विलोम शब्द कहते हैं. विलोम शब्दों को विपरीतार्थक शब्द या अंग्रेज़ी में Opposite Words भी कहा जाता है.  (Vachan Badlo in Hindi)

vilom shabd in hindi

विलोम शब्द किसी भी भाषा का प्रमुख भाग होते हैं. इनकी सहायता से दो विपरीत अर्थ देने वाले शब्दों के बीच अंतर करने और समझने में सहायता मिलती है. जैसे दिन का विपरीत शब्द होता है रात और नवीन का विलोम शब्द होता है पुरातन. 

विलोम शब्दों से जुड़े 2-4 नंबर के सवाल सरकारी नौकरी के लिए होने वाली हर प्रतियोगी परीक्षा में अनिवार्य तौर पर पूछे जाते हैं. इस पोस्ट में हमने आपको विपरीतार्थ शब्द बनाने की विधियाँ, विलोम शब्दों से जुड़े प्रमुख नियम और 1000 से भी ज्यादा हिन्दी शब्दों के विलोम शब्दों को उदाहरण द्वारा समझाया है. 

विलोम शब्द निर्धारित करने की विधिया एवं व्याकरण | Vilom Shabd Grammar

हिन्दी में किसी भी शब्द का विपरीतार्थ (विलोम) शब्द बनाने के मुख्य रूप से पांच नियम बताए गए हैं:

1. लिंग परिवर्तन द्वारा : किसी भी शब्द का मूल लिंग (Gender) बदल कर उसका विलोम शब्द तय किया जाता है. जैसे कि दिन का विलोम शब्द रात, शेर का शेरनी, राजा-रानी, बूढ़े – बुढ़िया आदि.  

2. भिन्न जाति या वर्ग के शब्द द्वारा: कुछ शब्द जिनके निश्चित अर्थ एक दूसरे के परस्पर विरोधी भाव रखते हैं. जैसे कि हार – जीत, अच्छा – बुरा, पाप – पुण्य, उल्टा – सीधा, आज़ाद – ग़ुलाम, विष – अमृत, अंधकार – उजाला इत्यादि.

3. उपसर्ग जोड़कर: किसी शब्द के आगे उपसर्ग लगाकर उसका विपरीत अर्थ देने वाला शब्द बनाया जाता है. जैसे कि घात – प्रतिघात, स्वस्थ – अस्वस्थ, सामान – असमान आदि.

4. उपसर्ग बदल-कर: किसी भी शब्द के आगे लगे उपसर्ग को बदलकर उस शब्द का अर्थ बदल जाता है. जैसे कि उत्तीर्ण – अनुतीर्ण, इच्छा – अनिच्छा, उत्कर्ष – अपकर्ष, आदान – प्रदान आदि.

5. नञ् समास (नहीं अर्थ वाले शब्द) जोड़कर: किसी शब्द के आगे ऐसे शब्द या अक्षर जोड़कर जिनका अर्थ ‘नहीं’ होता है. जैसे कि अंत – अनंत, आदि – अनादि, सुविधाजनक – असुविधाजनक, संभव – असंभव आदि.

विलोम शब्दों से जुड़े महत्वपूर्ण नियम | Vilom Shabd Niyam in Hindi

  • किसी भी शब्द का विलोम शब्द उसी श्रेणी का होगा जिस श्रेणी का दिया गया शब्द है जैसे कि अगर कोई शब्द ‘तत्सम’ है तो उसका विपरीत शब्द भी ‘तत्सम’ ही होगा. इसी प्रकार किसी ‘तद्भव’ शब्द शब्द का विलोम भी ‘तद्भव’ ही होगा. उदाहरण के लिए स्त्री का विलोम शब्द पुरुष होगा लेकिन औरत का विलोम शब्द ‘आदमी’ होगा.
  • किसी भी शब्द का विलोम उसके मूल के अनुसार ही होना चाहिए जैसे कि अगर कोई शब्द संज्ञा है तो उसका विलोम शब्द भी संज्ञा ही होगा. किसी विशेषण का विपरीत शब्द भी विशेषण होगा. उदाहरण के लिए खुश का विलोम शब्द दुःख होगा वही खेद का विपरीत प्रसन्न होगा.

प्रतियोगी परीक्षा के लिए महत्वपूर्ण 1000+ विलोम शब्द | 1000+ Opposite Words in Hindi 

नीचे दिए गए सभी विलोम शब्द प्रतियोगी परीक्षाओं जैसे कि SSC, IBPS, Railway, Police, Teacher, etc. Exams के लिए महत्वपूर्ण हैं.

Hindi Opposite Words (1-200):

शब्द
विलोम
सपूतकपूत
अंकुशनिरंकुश
अंगीकारअस्वीकार
अंतरबाह्य
अंशतःपूर्णतः
अकलुषकलुष
अकालसुकाल
अक्रूरक्रूर
अगलापिछला
अग्रजअनुज
अग्राह्यग्राह्य
अग्रिमअन्तिम
अचलचल
अच्छाबुरा
अजलनिर्जल
अज्ञविज्ञ
अतलवितल
अतिअल्प
अतिवृष्टिअनावृष्टि
अतुकान्ततुकान्त
अथइति
अदेयदेय
अदोषसदोष
अधमउत्तम
अधर्मसध्दर्म
अधिकन्यून
अधुनातनपुरातन
अनंतअंत
अनभिज्ञभिग
अनागतआगत
अनातुरआतुर
अनाथसनाथ
अनाहूतआहुत
अनित्यनित्य
अनिष्टइष्ट
अनुकूलप्रतिकूल
अनुजअग्रज
अनुरक्तविरक्त
अनुरक्तिविरक्ति
अनुरागविराग
अनुर्तीणउर्तीण
अनुलोमविलोम
अनैतिहासिकऐतिहासिक
अन्तरंगबहिरंग
अन्धकारप्रकाश
अपकारउपकार
अपचारउपचार
अपेक्षाउपेक्षा
अपेक्षानगद
अपेक्षितअनपेक्षित
अभिज्ञअनभिज्ञ
अभ्यस्तअनभ्यस्त
अमरमर्त्य
अमावस्याप्रूर्णिमा
अमृतविष
अरूचिसुरूचि
अर्थअनर्थ
अर्पणग्रह्र्ण
अर्वाचीनप्राचीन
अल्पअधिक
अल्पकालीनदीर्घकालीन
अल्पज्ञबहुज्ञ
अल्पायुदीर्घायु
अवनतउन्नत
अवरप्रवर
अवरोहआरोह
अवलम्बनिरालम्ब
असलीनकली
अस्तउदय
अस्ताचलउदयाचल
अस्पृश्यस्पृश्य
आकर्षविकर्ष
आकर्षणविकर्षण
आगमनगमन
आगामीगत
आगामीविगत
आग्रहदुराग्रह
आचारअनाचार
आच्छादितअनाछ्दित
आतुरशांत
आदत्तप्रदत्त
आदरअनादर
आदरअनादर
आदर्शयथार्थ
आदानप्रदान
आदिअंत
आद्रशुष्क
आधुनिकप्राचीन
आध्यात्मिकभौतिक
आयव्यय
आरम्भअंत
आरोहअवरोह
आलस्यस्फूर्ति
आवृतअनावृत
आशानिराशा
आशीर्वादअभिशाप
आसक्तअनाशक्त
आस्थाअनास्था
आहारनिराहार
आहारअनाहार
आह्वानविसर्जन
इच्छाअनिच्छ।
इच्छाअनिच्छा
इच्छाअनिच्छ
इहलोकपरलोक
ईर्ष्याप्रेम
ईश्वरअनीश्वर
उग्रसौम्य
उचितअनुचित
उत्कर्षअपकर्ष
उत्कृष्टनिकृष्ट
उत्तमअधम
उत्थानपतन
उदारअनुदार
उद्यमीआलसी
उधारनगद
उन्नतिअवनति
उपकारअपकार
उपयुक्तअनुपयुक्त
उपस्थितअनुपस्थित
उपायनिरुपाय
उर्वरऊसर
उषासंध्या
एकअनेक
एकताअनेकता
एकांगीसर्वांगीण
कनिष्ठज्येष्ठ
कृतज्ञकृतघ्न
कृषस्थूल
कृष्णशुक्ल
क्रयविक्रय
क्षणिकशाश्वत
खेदप्रसन्नता
गुप्तप्रकट
ग्रामीणशहरी
घातप्रतिघात
घृणाप्रेम
छलीनिश्चल
छूतअछूत
जंगलीपालतू
जन्ममृत्यु
जलथल
ठोसतरल
दयालुनिर्दयी
दातायाचक
दिनरात
दुर्लभसुलभ
धीरअधीर
नखशिख
निंदास्तुति
निरक्षरसाक्षर
नूतनपुरातन
प्रत्यक्षपरोक्ष
बंधनमुक्ति
बालकबालिका
मितव्ययअपव्यय
मूकवाचाल
मोक्षबंधन
मौखिकलिखित
यशअपयश
रक्षकभक्षक
राजारानी
रातदिन
रुग्णस्वस्थ
लक्षणकुलक्षण
लक्षितअलक्षित
लगभगपूरा
लगावहटाना
लचीलाकठोर
लड़नामिलना
लहूपसीना
वरदानअभिशाप
विधवासधवा
विधिनिषेध
वृष्टिअनावृष्टि
शयनजागरण
शीतउष्ण
शुभअशुभ
शुष्कआर्द्र
संक्षेपविस्तार
संतोषअसंतोष
सक्रियनिष्क्रय
सगुणनिर्गुण
सजीवनिर्जीव
सज्जनदुर्जन
सफलअसफल
सरसनीरस
सुगंधदुर्गन्ध
सौभाग्यदुर्भाग्य
स्त्रीपुरुष
स्वाधीनपराधीन
हर्षशोक
 
अँधेराउजाला
अतिवृष्टिअनावृष्टि
अत्यधिकअत्यल्प
अंतरंगबहिरी
अंधकारप्रकाश
अधिकतमन्यूनतम
अंदरबाहर

ये भी पढ़ें: उत्तर प्रदेश में कितने जिले हैं? जिलों के नाम, जनसंख्या, साक्षरता

Vilom Shabd in Hindi (201-500):

शब्दविलोम
अघमउत्तम
अंदरूनीबाहरी
अगमसुगम
अक्षमसक्षम
अनभिज्ञअभिज्ञ
अनाथसनाथ
अनुकूलप्रतिकूल
अग्रजअनुज
अनुग्रहनिग्रह, विग्रह
अज्ञप्रज्ञ
अनुलोमविलोम, प्रतिलोम
अग्निजल
आकर्षणविकर्षण
अंगीकारइनकार
अमरमर्त्य
अघअनघ
अमावस्यापूर्णिमा
अमृतविष
अर्जनवर्जन
अर्थअनर्थ
अल्पसंख्यकबहुसंख्यक
अलभ्यलभ्य
अर्थीप्रत्यर्थी
अपराह्नपूर्वाह्न
अधिकारीअनधिकारी
अखाद्यखाद्य
अचरचर
अजेयजय
अज्ञानज्ञान
अज्ञानीज्ञानी
अकर्मण्यकर्मण्य
अनुरक्तविरक्त
अनयनय
अपकीत्तिसुकीर्ति
अंतआदि
अनित्यनित्य
अपनापराया
अलौकिकलौकिक
अपमानसम्मान
अप्रियप्रिय
असाधारणसाधारण
अपेक्षाउपेक्षा
असभ्यसभ्य
अपेक्षितउपेक्षित
अमंगलमगल
अरुचिरुचि
अशुभशुभ
अल्पज्ञबहुज्ञ
अल्पायुदीर्घायु, चिरायु
अनिच्छाइच्छा
अनुचितउचित
अवनतउन्नत
असमयसुसमय
अनवसरसुअवसर
अश्रुहास
अभीष्टअन्भिष्ट
अनुपस्थितउपस्थित
अनेकएक
अपचयउपचय
अंडज़पिंडज
अंसंतुष्टसंतुष्ट
असंतोषसंतोष
आधारनिराघार, अनाधार
आधुनिकप्राचीन
आगामीविगत
आत्मापरमात्मा
आयतनिर्यात
आकाशपाताल
आसक्तअनासक्त, निरासक्त
अभ्यंतरबाहूय
आजादीगुलामी
आरोहअवरोह
आर्यअनार्य
आरोहीअवरोही
आगमनगमन
आवश्यकअनावश्यक
आवाहनविसर्जन
आवृत्तअनावृत
आध्यात्मिकआधिभौतिक
आमऱवास
आकुँचनप्रसारण
आलस्यस्फूर्ति
आदत्तप्रदत्त
आरूढ़अनारूढ़
आस्थाअनास्था
आज्ञाअवज्ञा
अतिरिक्तअनतिरिक्त
आवकजावक
आगतअनागत
आतपछाया, अनातप
आवृतअनावृत
अकेलासाथ
अनृतऋत, तथ्य
अपकारउपकार
अभिमुखविमुख
अबलासबला
अचेतसचेत
अत्रतत्र
अकामसकाम
अर्पितगृहीत
अकर्त्तव्यकर्त्तव्य
अपराधीनिर्दोष, निरपराध
अभिमाननिरभिमान
अप्रत्यक्षप्रत्यक्ष
अपकर्षप्रकर्ष, उत्कर्ष
अप्रसन्नप्रसन्न
अपव्ययमितव्यय
अनुर्वराउर्वरा
अपूर्णपूर्ण
अधर्मधर्म
अर्वाचीनप्राचीन
आलोकअंधकार
आयव्यय
आमिषनिरामिष
आस्तिकनास्तिक
इष्टअनिष्ट
इधरउधर
उत्तरायणदक्षिणायन
इहलोकपरलोक
उत्तमअधम
इकट्टाअलग
उपचारअपचार
इच्छाअनिच्छा
उर्वरऊसर
इतिअथ
उन्नयनअवनयन
इंसाफगैंर-इंसाफ
उपयुक्तअनुपयुक्त
इकहरादुहरा
ईदमुहरंम
उपयोगीअनुपयोगी
उष्णशीत, शीतल
इश्वरअनीश्वर, जीव
ईमानदारबेईमान
उदासप्रसन्न, प्रफुल्ल
उचितअनुचित
उदितअस्त
उच्चनिम्न
उषासंध्या
उत्कर्षअपकर्ष
उपजीव्यउपजीवी
उतीर्णअनुत्तीर्ण
उपकारकअपकारक
उरुकृष्टनिकृष्ट
उतारचढाव
उत्थानपतन
उदीचीप्रतीची
उत्साहनिरुत्साह, अनुत्साह
उपजाऊबंजर
उदयअस्त
उपार्जितस्वयंप्राप्त
उत्पतननिपतन, अवतरण
उदात्तअनुदात्त
उदारअनुदार, कृपण
ऊँचनीच
उद्यमनिरुद्यम
ऊँचानीचा
उधारनकद
ऊसरउपजाऊ
उद्धतविनीत
ऊर्ध्वमुखअधोमुख
उन्नतिअवनति
ऊपरनीचे
उन्मुखविमुख
ऋणात्मकधनात्मक
उन्मुलनमुलन
एकअनेक
उपकारअपकार
एकताअनेकता
उपयोगदुरुपयोग
एड़ीचोटी
उपर्सगप्रत्यय
एकमुखीबहुमुखी
एकतंत्रबहुतंत्र
उपस्थितिअनुपस्थिति
उतरदक्षिण
एकेश्वरवादबहुदेववाद
ऐहिकपारलौकिक
ऐक्यअनैक्य
ऋजुकुटिल, वक्र
ऐतिहासिकअनैतिहासिक
ऐश्वर्यअनैश्वर्य
औचित्यअनौचित्य
औद्धत्यअनौद्धत्य
औदार्यअनौदार्य
अंतरसतत
औपचारिकअनौपचारिक
औदत्यअनौदात्य
कड़वामीठा
कटुमघु
कठिनसरल, सहज
कीर्तिअपकीर्ति
कृतज्ञकृतघ्न
कृत्रिमप्राकृत
कृष्णकंस’, शुक्ल, श्वेत
कनिष्ठज्येष्ठ
कपूतसपूत
कृपणउदार, दानी, दाता
कर्मण्यअकर्मण्य
कर्कशक्रोमल, मधुर, सुशील
करुणनिष्करुण, अकरुण, निष्ठुर
कसूरवारबेकसूर
क्रयविक्रय
कलुषनिष्कलुष
कुटिलसरल
कुरूपसुरूप, सुन्दर
कुसुमवज्र
कोपकृपा
कोमलकठोर
कर्मअकर्म, निष्कर्म
कपटीनिष्कपट
कर्मठअकर्मण्य
क्रियाप्रतिक्रिया
कृशस्थूल
क्रुद्धशांत
कानूनीगैरकानूनी
किनाराबीच
कान्तकांता
कुमार्गसुमार्ग, सन्मार्ग
कुपुत्रसुपुत्र
कुपुत्रीसुपुत्री
कंटकनिष्कंटक
कड़ामुलायम, नरम
कच्चापक्वा
कमअधिक, ज्यादा
कमीबेशी
कामआराम, निष्कत्म
कालागोरा
कुत्साप्रशंसा, स्तुति
कमजोरताकतवर
काबिलनाकाबिल
कुकर्मसुकर्म
क्रोधीअक्रोधी, प्रस्रन्न
क्रेताविक्रेता
क्रयविकय
कायरनिडर
क्रोधक्षमा
कठोरदयालु
खरीदबिक्री
खलसज्जन
खद्यअखाद्य
खिलनामुरझाना
खीजनारीझना
खंडनमंडन
खराखोटा
खुशीगम
खुशनाखुश, गमगीन, दुखी
खुलाबंद
खोलनाबाँधना
खुशबुबदबू
खुशकिस्मतबदकिस्मत
खुशनसीबबदनसीब
गगनधरा, पृथ्वी
गतआगत
गणतंत्रराजतन्त्र
गमनआगमन
गरलसुधा, अमृत
गरीबअमीर, धनी
ग्रस्तमुक्त
गहराछिछला
ज्ञानअज्ञान
ग्राम्यशिष्ट
गुणदोष, अवगुण
गुप्तप्रकट
गुरुलघु, शिष्य
गीलासूखा
गृहस्थसन्यासी
गृहीत्यागी, सन्यासी
गेयअगेय
गोचरअगोचर, गोतीत
गरमीसरदी
गौरवलाघव
ग्राह्यत्याज्य
गंभीरचंचल
गाढापतला, तनु
गूढ़प्रकट
गलतसही
गड़बड़सही
गौणप्रमुख प्रधान
ग्रहणत्याग
ग्रामीणशहरी
गाँवशहर
ग्रासमोक्ष
ग्रामनगर
गाड़नाउखाडना
गन्दासाफ़
गुणीनिर्गुणी, दोषी
गद्यपद्य
गोरक्षकगोभक्षक
घातप्रतिधात
घरेलूबाहरी, वन्य
घरबाहर
घटनाबढना
घृणाप्रेम
घटावजोड़
घटियाबढिया
चढ़ावउतार
चरअचर
चलअचल
चाहअनचाह
चिन्मयजड़, अचिन्मय

Meaning in Hindi जानें: Abortion | Exonerate | Debited

Hindi Opposite Words (501-750):

शब्दविलोम
चिरनवीन, अचिर
चिरंतरनश्वर
चेतनअचेतन
चोरसाधु
चचलस्थिर
चतुरमुर्ख
चाहाअनचाहा
चालकबेवकूफ
चुस्तढीला
चयअपचय
चिकनारुखड़ा
चाँदनीअँधेरी
चमकदारचमकहीन
चालूसुस्त, बंद
चिंततनिश्चिन्त
चपलगंभीर
छली, छलनिश्छल
छाँहधूप
छूतअछूत
छायाप्रकाश, रोशनी
क्षुद्रमहान्
छेद्यअछेद्य
छूटकैद
क्षणिकशाश्वत
जीवनिर्जीव
जटिलसरल
जयपराजय
जड़चेत्तन
जलथल
जवानीबुढ़ापा
जागरणनिद्रा
जाग्रतसुषुप्त
जागृतिसुषुप्ति
जातपरजात
जाड़ागर्मी
जीवनमरण
जोड़घटाव
ज्योतितम, तिमिर
ज्वारभाटा
जंगमस्थावर
ज्येष्ठकनिष्ठ
जेयअजेय
जबतब
जीवितमृत
जल्लाददेवता
जीनामरना
जंगलमरुभूमि
जमीनआसमान
जनतासरकार
जराजवानी
जीवात्मापरमात्मा
ज्योतिर्मयतपोमय
झूठसच
झोपडीमहल
झूठासच्चा
झगड़ामेल, मिलाप
डरपोकनिडर, साहसी
ढलनाचढ़ना
ढीठसंकोची
ढालवाँचढ़।व, चढाई
तापशीत
तमआलोक
तीव्रमंद
तुक्षमहान्
तिमिरप्रकाश, ज्योति
तामसिकसात्विक
तरलठोस
तरुणवृद्ध
तारीफशिकायत
तिक्तमधुर
तीक्ष्णकुँठित
त्तटस्थपक्षपाती
तृषातृप्ति
त्याज्यअत्याज्य
तुकांतअतुकांत
त्यागीस्वार्थी
थोकखुदरा
थोड़ाबहुत
देवदानव
देवताराक्षस
देयअदेय
दुष्टसज्जन
देवत्वदानवत्व
दिनरात
दिवारात्रि
दीर्घकायलघुकाय, कृशकाय, क्षीणकाय
देरसबेर, जल्द
दुराचारीसदाचारी
दंडपुरस्कार
दाताकृपण, कंजूस
दूषितस्वच्छ
दुर्बलसबल
दक्षिणउत्तर, वाम
द्रुतविलंबित
देशपरदेश, विदेश
दुर्दिनसुदिन
देहातीशहरी
दुर्गतिसद्गति
दुर्भाग्यसौभाग्य
दुर्भावसद्भाव
दिनचर्यारात्रिचर्या
दोषीनिर्दोष
दयालुनिर्दय
दुर्लभसुलभ
दृढ़विचलित
दृश्यअदृश्य
दोषगुण
दूश्यकाव्यश्रव्यकाव्य
दीर्घहस्व
दृदांतशांत
धनीनिर्धन, गरीब
धर्मअधर्म
धूपछाँह
धनवाननिर्धन, दरिद्र
नूतनपुरातन
न्यूनअधिक
नश्वरअनश्वर, शाश्वत
निदास्तुति
नागरिकग्रामीण
निर्मलमलिन
निरामिषसामिष
निर्लज्जसलज्ज
निर्दोषसदोष
निर्माणविनाश
नगरग्राम
नैसर्गिककृत्रिम
निष्कामसकाम
निरक्षरसाक्षर
नकलीअसली
नमकहरामनमकहलाल
नयापुराना
नरनारी, मादा
नवीनप्राचीन
निगलनाउगलना
निडरडरपोक
नित्यअनित्य
न्यायअन्याय
नगरग्रामीण
नखशिख
नफानुकसान
निद्राजागरण
नेकीबदी
निशीथमध्याहृ
निषिद्धविहित
निजीसरकारी, सार्वजनिक
नमशुष्क, खुश्क
नराघमनरोत्तम
नजदीकदूर
नापाकपाक
नदनदी
नज़रबंदनजरमुक्त
नमाजकलमा
नेमकुनेम
नास्तिकआस्तिक
निर्जीवसजीव
निरर्थकसार्थक
निश्चेष्टसचेष्ट
निषेधविधि
नीरससरस
नैतिकअनैतिक
पक्षविपक्ष
पतनउत्थान
पतनोन्मुखविकासोन्मुख
पंडितमूर्ख
परमार्थस्वार्थ, आत्मार्थ
पराजयजय
परायाअपना
परतंत्रस्वतंत्र
पताखोज, लापता
परिश्रमविश्राम
पवित्रअपवित्र
प्रकटगुप्त
प्रकाशअंधकार
प्रख्यातअख्यात
प्रतीचीप्राची
प्रज्ञमूढ़
प्रतिकूलअनुकूल
प्रत्यक्षपरोक्ष, अप्रत्यक्ष
प्रघानगौण
प्राप्तअप्राप्त
प्रयोगअप्रयोग
प्रलयसृष्टि
प्रवृत्तिनिवृति
प्रशंसानिंदा
प्रसादविषाद, कोप
पनीआग
पापपुण्य
पालकसंहारक
पाश्चात्यपूर्वीय
प्राकृतिकअप्राकृतिक
प्रारंभअंत
प्रारंभिकअंतिम
पुरातनकूस्वा नवीन
पूर्वपश्चिम, उतर, उपर
पूर्णताअपूर्णता
प्रेमघृणा
पूर्णिमाअमावस्या
पृथुतनु
पुरस्कारतिरस्कार, दंड
पूराअधुरा
प्रश्नउत्तर
पमुखसामान्य
पूर्ववर्तीपरवर्ती, उत्तरवर्ती
परतंत्रतासवतंत्रता
प्राणनिष्प्राण
प्रातःसायं
पुष्टअपुष्ट, क्षीण
पोषकशोषक
प्रसिद्धअप्रसिद्ध, अज्ञात
पालनसंहार, पीड़न
पेटपीठ
प्रदोषप्रत्युष
प्रथमअंतिम
प्रभुभृत्य
प्राय:विरला
प्रारब्धपौरुष
प्रस्कूटितसकुंचित
पूरबपश्चिम
परोपकारीस्वार्थी
पूर्चाह्नअपराह्न
पर्णकुटीमहल, प्रासाद
प्रस्थानआगमन
पहुँचनाछूटना, खुलना
परिश्रमीआलसी, कामचोर
पुरुषस्त्री
परकीयस्वकीय
फलदायकनिष्कल
फायदानुकसान
फैलासिमटा, सिकुड़ा
बंधनमुक्ति, मोक्ष
बलवानबलहीन
बहिरंगअंतरंग
बाहूयअभ्यतर
बाढ़सूखा
बर्बरसभ्य
बच्चाबुढा
बढ़ियाघटिया
वुराभला
बालकवृद्ध
बुराईभलाई
बहारपतझड़, खिजाँ
बाहरभीतर
बसानाउजाड़ना
बनानाबिगाडना
बीमारनीरोग, स्वस्थ
बहिस्कारस्वीकार, अंगीकार
बुद्धिमानबुद्धिहीन, मूर्ख
बेगमबादशाह
बलीनिर्बल
वैरमित्रता, दोस्ती
वृहतलघु

ये भी पढ़ें: फिटकरी का रासायनिक सूत्र क्या है? प्रकार और फायदे

Vilom Shabd in Hindi (750 -1000+)

शब्दविलोम
ब्रह्मजीव
बिनासाथ
बहुतथोडा
भद्रअभद्र
भयसाहस
भलाबुरा
भारतीयअभारतीय, विदेशी
मारीहलका
भूतभविष्य
भेदअभेद
भौतिकआध्यात्मिक
भावअभाव
भोगीयोगी
भूलोकद्युलोक
भोक्ताभोग्य
भर्ताभृत्य, भार्या
भक्ष्यभक्षक
भक्षकरक्षक
भूमाअल्पत्ता
भराखाली
भाग्यअभाग्य
मानवदानव
मूकवाचाल, मुखर
मृदुलकठोर, निर्मम
मुखपृष्ठ, प्रत्तिमुख
महात्मादुरात्मा
मिलनविरह
मृतजीवित
महत्तुच्छ, क्षुद्र, लघु
मुनाफानुकसान
मंगलअमंगल
मधुरकटु
मालिकनौकर
मित्रशत्रु
मीठातीखा
मुख्यगौण
मृत्यअमृत्य, अमर
मनुजदनुज
मसृणरूक्ष
मातापिता
मानअपमान
मेहनतीआलसी
मोक्षबंधन
मेलबेमेल, झगडा, फूट
मनुष्यपशु, राक्षस
मनुष्यतापशुत्ता
महँगासस्ता
मौनमुखर
मोटापत्तला
मिटटीसोना
मोघअमोघ
मामूलीगैरमामूली
मुमकिननामुमकिन
मलिननिर्मल
मिथ्यासत्य
मितव्ययीअपव्यथी
मौखिकलिखित
मरनाजीना
मोहयुक्तनिर्मोही
बालिकावृद्धा
यथार्थकल्पित. कल्पना
यहाँवहाँ
यशअपयश
योगवियोग
युद्धशांति
योगीभोगी
योग्यअयोग्य
युवकवृद्ध, जठर
युवाबुढा, वृद्ध
राजतंत्रजनतंत्र, प्रजातंत्र
रतविरत
रागीविरागी
रागविराग
रचनाध्वंस
रूपवानकृरूप
रिक्तपूर्ण
राजारंक, प्रजा
रामरावण
रेगिस्ताननखलिस्तान
रोगीनीरोग
रातिरक
रंगीनरंगहीन. बेरंग
रोपणउन्मूलन
रुग्णनीरोग
लधुदीर्घ, महत्
लौकिकअलौकिक
लिप्तअलिप्त
लुप्तप्रकट
लाभहानि
लिखितमौखिक
लेनदेन
लौहस्वर्ण
लोभत्याग
लोकपरलोक
लालचीसंतुष्ट
लगावविलगाव, अलगाव
लेनादेना
लज्जाशीलनिर्लज
वक्रसरल, ऋजु
वनमठ
वसंतपतझड़
वहिष्कारस्वीकार, अंगीकार
व्यर्थअव्यर्थ, सार्थक
वयष्टिसमष्टि
वादप्रतिबाद
वृद्धबालक
वृद्धिहास
वृहतलघु, क्षुद्र
विकर्षणआकर्षण
विजयपराजय
विपतिसंपति
विधवासधवा
विधिनिषेध
विपन्नसंपन्न
विमुखउन्मुख
वियोगसंयोग
विरतनिरत, रत
विरहमिलन
विवादनिर्णय, निर्विवाद
विशालकायलधु.
विशिष्टसाधारण
विस्वासअविस्वास
विश्लेषणसंलेषण
विशेषसामान्य
विषअमृत
विसर्जनसर्जन
वैमनस्यसौमनस्य
वैतनिकअवैतनिक
वीरकायर
व्यस्तअकर्मण्य, अव्यस्त
व्यावहारिकअव्यावहारिक
विपदसम्पद
विकर्षआकर्ष
विहितनिषिद्ध
विस्तीर्णसंकीर्ण
वाग्मीअल्पभाषी, मितभाषी
वैधअवैध
वैधानिकअवैधानिक
विकासशीलअविकासशील
विकसितअविकसित
विद्वानमुर्ख
व्यक्तिसमाज .
व्याससमास
वाचालमूक
वैभवदरिद्रत्ता
विरोधसमर्थन
बैरमित्रत्ता
विशुद्धदूषित
विश्रामकाम
विपुलन्यून
विश्वासीअविश्वासी
विलासतपस्या
वादीप्रतिवादी
विफलतासफलता
शत्रुप्रित्र
शांतिअशांति, क्रांति
शाकाहारीमांसाहारी
शामसुबह
शासकशासित
शिष्टअशिष्ट
शीतउष्ण
वसंतपतझर
विद्वानमूर्ख
वृद्धिह्रास
व्यस्तअव्यस्त
विपत्तिसम्पत्ति
वक्रसरल
वियोगमिलन
वरदानअभिशाप
विस्तारसंक्षेप
विरतनिरत
विक्रयक्रय
विसर्जनअहान
विश्वासअविश्वास
विनीतउद्धत
विशिष्ठसाधारण
विस्तृतसंक्षिप्त
विषादआहद
विनाशनिर्माण
विषमसम
विवादनिर्विवाद
बहिष्कारस्वीकार
विमुखसम्मुख
विशालकायक्षीणकाय
व्यवहारिकअव्यावहारिक
विशिष्टसामान्य
विपन्नसम्पन्न
वृद्धतरुण
विकासह्रास
विकीर्णसंकीर्ण
व्यस्तअकर्मण्य
विश्लेषणसंश्लेषण
वनमरु
व्यर्थअव्यर्थ
व्ययआय
विख्यातकुख्यात
वन्यपालित
वक्रऋजु
विशालकायलघुकाय
सौभाग्यदुर्भाग्य
साधुअसाधु
सुपुत्रकुपुत्र
सरसनीरस
साकारनिराकार
सुरअसुर
सुगंधदुर्गन्ध
सक्रियनिष्क्रय
सज्जनदुर्जन
सावधानअसावधान
संधिविच्छेद
सुखदुःख
सुन्दरअसुंदर
शिक्षितअशिक्षित
सदाचारदुराचार
सफलविफल
स्वजातिविजाति
सार्थकनिरर्थक
सुकर्मकुकर्म
सबलदुर्बल
सहयोगीप्रतियोगी
संयोगवियोग
सकामनिष्काम
सुलभदुर्लभ
स्तुतिनिन्द
सशंकनिश्शंक
सुधागर्ल
संन्यासीगृहस्थ
समष्टिव्यष्टि
समूलनिर्मल
सुमतिकुमति
सदाशयदुराशय
स्वल्पायुचिरायु
सुपरिणामदुष्परिणाम
सौम्यअसौम्य
सुशीलदुःशील
स्वामीसेवक
सन्धिविग्रह
सबाधनिर्बाध
स्वार्थनिस्वार्थ
सक्षमअक्षम
सलज्जनिर्लज्ज
सभ्यअसभ्य
सभयनिर्भय
सुकालअकाल
सुबहशाम
स्मरणविस्मरण
स्वदेशीपरदेशी
समाजव्यक्ति
स्वकीयापरकीया
साक्षरनिरक्षर
सुजनदुर्जन
सचझूठ
सजीवनिर्जीव
संक्षेपविस्तार
सगुणनिर्गुण
सफलअसफल
संतोषअसंतोष
सबलनिर्बल
स्वस्थअस्वस्थ
सरलकठिन
स्वदेशविदेश
संजीवनिर्जीव
समविषम
सजलनिर्जल
सम्मुखविमुख
सकर्मनिष्कर्म
सनाथअनाथ
स्वतन्त्रापरतन्त्रा
सम्मानअपमान
सुपथकुपथ
सन्तोषअसन्तोष
संकल्पविकल्प
स्वधर्मविधर्म
संघटनविघटन
सत्कर्मदुष्कर्म
संकीर्णिविस्तीर्ण
समासव्यास
सुसंसगतिकुसंगति
सखाशत्रु
सुगमदुर्गम
स्थूलसूक्ष्म
सृष्टिप्रलय
स्थिरचंचल
सत्कारतिरस्कार
सापेक्षनिरपेक्ष
सादरनिरादर
सदयनिर्दय
संकोचअसंकोच
सुदूरअदूर
सामान्यविशिष्ट
सविकारनिर्विकार
स्वप्नजागरण
संगतअसंगत
सुभगदुभग
संगनिःसंग

इस पोस्ट में हमने आपको बताया कि विलोम शब्द (Opposite Words Hindi) क्या होते हैं? विलोम शब्दों के नियम क्या हैं? साथ ही इसमें आपको 1000 से भी ज्यादा Vilom Shabd Example दिए गए हैं. ऊपर दिए गए सभी विलोम शब्द को याद करने के बाद आपको SSC, Bank Exam, Railway Exam, Board Exam, आदि सभी एग्जाम में हिन्दी विषय में काफी सहायता मिलेगी. 

ये भी पढ़ें: NRC क्या है? NRC के लिए जरूरी डाक्यूमेंट्स और पात्रता

ये भी पढ़ें: Sarkari Result – गवर्नमेंट जॉब्स, ऑनलाइन फॉर्म और एडमिट कार्ड डाउनलोड

इस पोस्ट को आप PDF फॉर्म में भी डाउनलोड कर सकते हैं.

Tag: Opposite words Hindi, Hindi Opposite Words, Opposite words in Hindi, Vilom Shabd in Hindi

अन्य हिन्दी व्याकरण टॉपिक्स:

हिन्दी व्याकरण | समास | संधि | पर्यायवाची शब्द | अलंकार | मुहावरे | लोकोक्तियाँ

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *